Paul Hulsenboom: De Nederlander weet niet wat hij mist!

Interview met Paul Hulsenboom, winnaar Pools-Nederlands vertaalwedstrijd 2015/2016. 

Łukasz Koterba: Deelnemers van de vertaalwedstrijd moesten dit jaar een fragment uit “Donker, bijna nacht” (“Ciemno, prawie noc”) van Joanna Bator vertalen. Met welke woorden, uitdrukkingen of fragmenten uit dat boek had jij het meest moeite?

Paul Hulsenboom: Het was een uitdaging, dat zeker, want het proza van Joanna Bator kan ingewikkeld zijn. Dat zal tevens één van de redenen zijn geweest waarom deze tekst is uitgekozen voor de vertaalwedstrijd: over elke zin zou je als vertaler lang na kunnen denken (of dien je dat zelfs te doen). De tekst was niet lastig te begrijpen, maar in veel gevallen waren er zeer uiteenlopende vertaalmogelijkheden, waaruit je als vertaler de beste en treffende behoorde te kiezen: welke vertaling geeft zo goed mogelijk de betekenis, het gevoel en de sfeer van het origineel weer, maar levert tegelijkertijd prettig leesbaar Nederlands op? Dat de creativiteit van de vertalers flink op de proef werd gesteld, bleek ook uit de vele verschillende versies die de jury tijdens de uitreiking behandelde.

Een dergelijke uitdaging brengt voor mij echter als vanzelfsprekend het nodige vertaalplezier met zich mee. Nadenken over taal vind ik nu eenmaal fascinerend. Vooral het vertalen van het Maria-gedichtje, de monoloog van de taxichauffeur en de droom van het hoofdpersonage waren zo boeiend en boden zoveel mogelijkheden, dat ik het een genot vond om ze om te zetten naar het Nederlands. Maar ook bepaalde lange zinnen (bijvoorbeeld over de met allerhande doeken en zeiltjes bedekte meubels, of de beschrijving van Wałbrzych vanuit de taxi), waarbij de Nederlandse woordvolgorde en cadans van de vertaling een belangrijke rol gingen spelen, waren een genoegen om over na te denken en te vertalen.

Hoe heb jij zo goed Pools geleerd en waar komt jouw interesse in Polen en Poolse literatuur vandaan?

Pools is mij met de paplepel ingegoten: ik ben tweetalig opgevoed, aangezien mijn moeder uit Warschau komt. Mijn ouders hebben altijd veel belang gehecht aan een tweetalige opvoeding en hebben hun best gedaan om mij daarnaast bekend te maken met de Poolse cultuur. We gingen dan ook vaak op vakantie naar familie in Polen, ik werd voorgelezen in het Pools en ik ging jarenlang naar de Poolse school. Daar is mijn liefde voor Polen uit voortgekomen. Een deel van mijn studie Klassieken heb ik zelfs gewijd aan 17e-eeuwse Latijnse getuigenissen van Pools-Nederlandse culturele contacten, een thema waar ik ook nu nog onderzoek naar doe en artikelen over schrijf.

Heb jij behalve dit fragment  ook andere literaire teksten uit het Pools in het Nederlands vertaald? Wil jij vaker literaire teksten vertalen?

Dit is de eerste keer dat ik vertaald heb vanuit het Pools naar het Nederlands. Wel houd ik me al jarenlang met vertalen en het puzzelen met taal bezig, aangezien ik Grieks en Latijn heb gestudeerd. Tijdens mijn studie heb ik bovendien enkele teksten naar het Engels vertaald die in druk zijn verschenen, zoals een verzameling van honderden Latijnse graffitti fragmenten (ed. dr. Vincent Hunink) en twee Poolse gedichten over Pompeii, het ene geschreven door Cyprian Kamil Norwid, het andere door Małgorzata Hillar (voor een boek over de receptie van Pompeii, door prof. dr. Eric Moormann).

Ik zou erg graag meer Poolse literatuur vertalen naar het Nederlands, bijvoorbeeld Joanna Bator’s ‘Ciemno, prawie noc’, dat ik zoals gezegd erg interessant vond om te vertalen. Ook zou ik me willen toeleggen op oudere Poolse literatuur (zie de volgende vraag). Momenteel werk ik mee aan een project voor het vertalen van ongeveer 100 brieven van Bruno Schulz, die zullen verschijnen in de reeks Slavische Cahiers (uitgegeven door de Stichting Slavische Literatuur in samenwerking met Uitgeverij Pegasus).

In Nederland verschijnen niet zo veel vertalingen uit de Poolse literatuur. Welk Pools boek zou volgens jou zeker in het Nederlands vertaald moeten worden? En waarom?

Polen heeft een zeer rijk literair verleden, dat in Nederland slechts ten dele bekend, laat staan in vertaling voorhanden is. Ik zou daarom graag meer werk vertaald zien van grote namen als Mickiewicz, Norwid, Sienkiewicz, Orzeszkowa, Baczyński, Iwaszkiewicz, noem maar op. Maar denk ook aan Mikołaj Rej en Jan Kochanowski. Dat zijn auteurs wier werken hen in Polen reeds lange tijd geleden onsterfelijk hebben gemaakt en die een breed internationaal publiek verdienen. De Nederlander weet niet wat hij mist!

Paul Hulsenboom (1990) is een zoon van een Nederlandse vader en een Poolse moeder. Hij heeft Griekse en Latijnse Taal en Cultuur gestudeerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de University of Oxford. Momenteel is hij docent Grieks en Latijn aan het Stedelijk Gymnasium Nijmegen. Daarnaast publiceert hij wetenschappelijke artikelen aangaande Pools-Nederlandse culturele contacten in de 17e eeuw.