“Alle kinderen van Louis” (Kamil Bałuk)

Fragment uit Alle kinderen van Louis. Een zoektocht naar afkomst van Kamil Bałuk. De Geus, 2018. Oorspronkelijke titel: Wszystkie dzieci Louisa. Vertaling: Charlotte Pothuizen

Maaike en Matthijs ontmoeten god

Maaike: ‘Ik wilde alleen gaan.’

Matthijs: ‘Maar ik wilde dat niet en vroeg of we samen konden gaan. Ik had een voorgevoel.

We liepen de kamer binnen en hij zat daar met dikke fotoalbums. Een beetje als een tovenaar, een trol uit een sprookje omringd door boeken. Dat was al een onverwachte aanblik.

Hij keek naar ons en zei onze voornamen hardop. Maaike en Matthijs. Toen onze achternaam. De oude, onze geboortenaam. Ik was verbijsterd. Hoe wist hij dat?

Hij noemde onze geboortedatum, ons oude adres. Hij gaf de postcode. Hoe kan dat nou? Ik kon me die code zelf niet eens meer herinneren.

We zwegen, en hij ging verder: “Ik wist het. Ik wist dat ik die informatie moest onthouden. Daar zijn jullie eindelijk. Welkom.”

We waren met stomheid geslagen.

Hij omhelsde me op een onnatuurlijke manier. Niet doen, dacht ik. Hij bekeek onderzoekend onze gezichten. “Bruine ogen, dat klopt. Matthijs, jij schijnt de meest kunstzinnige van mijn kinderen te zijn. En jouw ogen” – hij keek naar Maaike – “zijn blauw. Vreemd. Had overgrootoma misschien zulke? Maar je glimlach herken ik, die is karakteristiek.”

Ik dacht: oké, ik voel me al niet meer zo op m’n gemak. Misschien kunnen we hem smeren.

Toen kwamen ze ons water en thee brengen.

“Aangezien jullie via de tv naar me op zoek waren, zullen jullie wel blij zijn dat ik jullie eindelijk gered heb”, zei hij.

“Gered?”

“Jullie hebben het in jullie leven niet best getroffen met mannen. Ik heb besloten jullie te hulp te komen. Eindelijk kunnen jullie je echte vader leren kennen. Jullie zijn gered.”

Hij begon te vertellen en hij was niet te stoppen. Een ononderbroken monoloog. Alleen hij praatte: “Weet je, ik werkte bij een bank, maar dat vond ik niks, ik wilde me bezighouden met reiki, nu ben ik reikimaster, ik zoek een weg naar hogere energie, weet je, ik ben laatst naar een tentoonstelling over paranormale verschijnselen geweest, jullie zouden daar eens heen moeten gaan, want toen jullie de kamer binnenkwamen, voelde ik een steek in mijn maag, dat is het bewijs dat jullie ook die energie hebben.”

Ik dacht bij mezelf dat het me niet veel kon schelen wat hij vertelde. Is het nou zo moeilijk om één stomme vraag te stellen? Wie zijn jullie? Hoe gaat het met jullie? Is dit wat jullie verwachtten? Zie ik eruit zoals jullie dachten?

Maar er kwamen geen vragen. Hij praatte non-stop. Hij vroeg een of twee keer iets, maar dat waren vragen die met hem te maken hadden. “Hebben jullie problemen met jullie gebit?”

“Ja.”

“Dat hebben jullie ook van mij.”

Hij was ontzettend vrolijk toen hij ons bekeek. Hij zei dat mijn uiterlijk hem beviel, dat ik goed gelukt was.

Hoezo: gelukt?

Ik begon langzaam te begrijpen dat hij me zag als een preparaat. Een product waarbij hij noteerde: aha, dat is die uitvoering.

Hij ging verder: “Ik ging naar school, maar ik had het er niet naar mijn zin, ik deed liever mijn eigen ding, ik hield van strips, ik hield ook van mijn eigen kamer, daar had ik mijn geliefde televisie, mijn oma vertelde me steeds maar dezelfde religieuze verhalen, mijn vader haatte ik, ik had ook een hekel aan mijn moeder, toen ik vierendertig was, ging ik het huis uit, mijn moeder wilde bij een andere kerel intrekken, ik voelde me bedrogen, opgelicht, ik wist dat ik daar niet meer kon wonen.”

Ik dacht: wooow. Wat is hier aan de hand?

We zaten daar, staarden hem sprakeloos aan en luisterden. Ik keek naar de tafel. Het theezakje was ondergedompeld, maar er was geen thee getrokken. Niet zo vreemd. Ik had het in plaats van in het hete water in een glas mineraalwater gedaan.

In de brief die we een week eerder van hem hadden gekregen, schreef hij dat hij twintig jaar lang donor was geweest en dat als zijn berekening juist was, hij in heel Nederland tweehonderd kinderen had. Ik vroeg of hij dat niet riskant vond.

“Je hebt dat twintig jaar lang gedaan. Je hebt iets gemaakt ter grootte van een klein dorp! Een dorp vol met jouw kinderen.”

“Sommige vrouwen kwamen naar de kliniek vanuit Maastricht, andere vanuit Groningen en zelfs vanuit Zwitserland. Niet alle kinderen zijn op dezelfde plek. Ik zie het gevaar er niet van in”, antwoordde hij.

“Dat is gekkenwerk.”

“Ik weet niet waar jullie het over hebben. Ik wilde mijn zaad met zo veel mogelijk vrouwen delen. Dat was mijn grootste droom: veel kinderen hebben. De meeste van iedereen. Beter zijn dan andere mannen.”’

Maaike: ‘Hij zei dat een man met vijf kinderen volgens hem machtiger is dan een man die er twee heeft. Ik wist niet wat ik moest zeggen, dus ik zei maar niets. Matthijs gaf antwoord.’

‘Wat wil dat zeggen: “hebben”? Je krijgt ons niet, vergeet het maar. We zijn je kinderen niet en zullen dat nooit worden. Wat, moeten we je soms onze schepper noemen?’

‘Natuurlijk mogen jullie me zo noemen.’ Hij was er duidelijk blij mee.

‘God?’

‘Ja, zo mogen jullie me ook noemen’, zei hij verheugd.

Matthijs wist nog dat hij aan het begin van het gesprek twijfelde, maar na die woordenwisseling wist hij het zeker.

Zijn biologische vader was een totale mafketel.

Alle kinderen van Louis. Een zoektocht naar afkomst – Kamil Bałuk

De Poolse journalist Kamil Bałuk schreef een aangrijpende reportage over het gesjoemel met donorsperma bij Nederlandse spermabanken en de gevolgen hiervan voor de donorkinderen. De kinderen van een bijzonder productieve spermadonor, ‘Louis’, Louis zelf en Jan Karbaat, de inmiddels overleden directeur van de spermabank in Bijdorp, worden op indringende wijze geportretteerd. Een boek in de traditie van de befaamde Poolse literaire non-fictie van Kapuściński en Krall.
Bałuk, die onder andere Nederlands heeft gestudeerd, werkt op dit moment aan een verzameling reportages over hedendaags Nederland, die in 2019 in Polen verschijnt.