Rome is een stad die me inspireert
Rosita Steenbeek en Forum, foto: Art Khachatrian
Małgorzata Woźniak-Diederen: Is Rome nog je thuis, wat betekent deze stad voor jou?
Rosita Steenbeek: Ja, Rome is nog steeds mijn thuis. Het gevoel van thuiskomen had ik toen ik er voor het eerst kwam en dat herhaalt zich telkens zodra ik terugkeer na een periode te zijn weggeweest. Rome is een stad die me inspireert en me gelukkig maakt. Rome is een stad die troost doordat je je opgenomen voelt in een groter verhaal. Elke steen vertelt een stukje geschiedenis. Wanneer ik naar de bakker loop kom ik langs de plek waar Julius Caesar werd vermoord, het palazzo waar keizer Karel V logeerde en langs de kerk die Napoleon tijdelijk veranderde in paardenstal.
Wat ik ook zo bijzonder vind aan Rome is dat je er heel erg in het hier en nu leeft. Waarschijnlijk doordat alles je herinnert aan het verleden en je daardoor beseft dat het nu jouw beurt is iets van het leven te maken.
Stel je voor dat je voor het eerst naar Rome komt. Je hebt maar een paar dagen. Wat moet je vooral zien en doen?
Dan moet je eerst gewoon door het centrum gaan slenteren. Het hart van Rome is één groot openluchtmuseum waar tegelijk intens wordt geleefd. Je moet het pantheon zien, het best bewaarde gebouw uit de Oudheid dat daar al tweeduizend jaar staat en dan moet je er ook even binnenlopen. Daar vlakbij ligt de schitterende Piazza Navona, het langwerpige plein met de barokfonteinen. Als het ergens te druk is ga dan snel een zijstraat in. Ook in Rome is het mogelijk de stilte te ervaren. Laat je niet een te toeristisch eethuis inlokken maar laat je adviseren. Wanneer je wilt zien hoe gelaagd Rome is ga dan naar de San Clemente, een kerk uit de twaalfde eeuw met daaronder een kerk uit de vierde eeuw en daar weer onder steegjes van het oude Rome, uit de eerste eeuw.
Madonna’s van Rome: https://www.youtube.com/watch?v=Svuw3wrA_JI
Wat is jouw favoriete plek in Rome en waarom?
Het Pantheon. Dat schitterende gebouw dat zo mooi bewaard is gebleven, reusachtig groot op dat intieme plein. Het liefst kom ik er in alle vroegte als er alleen een paar straatvegers zijn. En met Pinksteren wanneer er door het gat in de koepel een regen van rode rozenblaadjes neerdaalt.
Pinkseteren in Pantheon – met Rosita Steenbeek: https://www.youtube.com/watch?v=S4ShhgV3Tw0
Hebben de vriendschappen met Alberto Moravia en Frederico Fellini invloed op je leven gehad?
Doordat ik Alberto Moravia en Federico Fellini ontmoette, veel met hen optrok, werd het me makkelijk gemaakt me thuis te voelen in Rome. Ik was toen al bezig met mijn eerste boek en ze zijn mijn inspiratoren en muzen geweest. Ik moet vaak aan hen denken. Geweldige mannen waren het die ondanks hun roem open, eenvoudig en nieuwsgierig bleven. Tot het laatst keken ze naar het leven met een blik van verwondering en tot het laatst bleven ze creatief. Beiden adviseerden me heel dicht bij mezelf te blijven. Fellini zei: ‘Het diepst persoonlijke is het meest universele.’ Ook aan andere uitspraken denk ik vaak, zoals die van Fellini: ‘Het leven neemt je altijd bij de neus.’ En de adviezen van Moravia: ‘Vanuit de wanhoop moet je leven, niet sterven’ en ‘Het leven moet licht worden geleefd.’
Welk van je boeken betekent het meest voor jou?
Moeilijk te zeggen. Mijn eerste boek De laatste vrouw was belangrijk omdat het het begin van mijn schrijverschap was. Het maakte me er ook bewust van hoe belangrijk de relatie met je ouders is. In dit boek draait alles om de vaderbinding.
Schimmenrijk is een boek dat me getroost heeft. Het gaat over de vraag hoe je verder moet leven nadat je je dierbaren bent verloren. Het is mooi om te horen dat het ook andere mensen troost biedt. Ook mijn Rome boeken zijn belangrijk voor me en het is fijn om mijn geestdrift over deze unieke stad te kunnen delen met mijn lezers.
Waarom schrijf je boeken, wat betekent schrijverschap voor je?
Schrijven is een manier om met het leven om te gaan, om helderheid te krijgen, zin te geven. Het schrijven van een boek is als het ondernemen van een reis. Ik heb bepaalde ideeën in mijn hoofd voordat ik begin maar al schrijvend kan het heel anders lopen en word ik vaak verrast. Ik maak een soort schema maar daar wijk ik altijd van af. Schrijven is ook een manier om te communiceren met de anderen, de lezers. Aan de ene kant met een omweg, via het boek, aan de andere kant geeft dat juist de mogelijkheid dieper op de dingen in te gaan, opener te zijn wat dan ook weer tot reacties kan leiden die je bij een gesprek niet hebt.
Waar ben je nu mee bezig?
Nu ben ik een boek aan het afronden waar ik lang mee bezig ben geweest, over het leven van mijn grootmoeder Rose, de moeder van mijn moeder. Ze was de dochter van een joodse moeder en een Duitse vader die tijdens een vakantie in Heidelberg haar hart verliest aan een Nederlandse dominee. De Tweede Wereldoorlog speelt er een grote rol in. Het boek gaat onder meer over de vraag: bij wie hoor je en waar ben je thuis en het laat zien hoe moeilijk het is de wereld in te delen in zwart en wit. (Ik dacht mijn grootmoeder te kennen. Ze droeg mij de kerk in voor de doop en ze is in mijn armen overleden. Maar door dit boek te schrijven heb ik mijn oma pas echt leren kennen en tegelijk is een dramatisch stuk wereldgeschiedenis tot leven gekomen.)
Ben je ooit in Polen geweest, ben je bekend met de Poolse literatuur?
Twee jaar geleden was ik in Polen waar ik in verband met mijn huidige boek mee was met een door de Sobiborstichting georganiseerde reis. Behalve Sobibor hebben we ook Lublin en Warschau bezocht. Maar het bezoek was te kort, ik zou er graag nog eens langer terugkeren.
Tijdens mijn studie heb ik met veel plezier gespeeld in het toneelstuk van Bruno Jasieński “Het Bal der etalagepoppen” en in “De Hongerkunstenaar” van Tadeusz Różewicz (gebaseerd op het verhaal van Franz Kafka). We werden geregisseerd door de Poolse regisseuse Joanna Bilska. Ik vond het geweldig om haar Pools te horen spreken. Wat een prachtige zangerige taal.
Ik heb verhalen gelezen van Gombrowicz en ben een groot bewonderaarster van Wisława Szymborska.
Poolse literatuur 