Sławomir Mrożek
Sławomir Mrożek, foto: Michał Kobyliński, bron wikipedia.org.
Sławomir Mrożek (1930-2013) – toneelschrijver, satiricus en prozaschrijver, werkte voor het tijdschrift Przekrój, het Bim-Bom theater in Gdańsk en het cabaret Piwnica pod Baranami in Krakau.
Mrożek studeerde journalistiek en maakte in 1957 voor het eerst naam als literator met een aantal parodistische verhalen in feuilletonvorm, later gepubliceerd onder de titel De olifant. Met een onverbiddelijke logica belicht hij de absurde en hypocriete kanten van de maatschappij.
Mrożeks parodistische, satirische en ook sterk absurdistische stijl is eveneens kenmerkend voor zijn bekendste toneelwerk, zoals De politie (1958), In volle zee (1961), Strip-tease (1961) en Tango (1964).
Mrożek werd in de jaren zestig een vooraanstaand persoon in het Poolse intellectuele leven, een non-conformist, die kritiek op de overheid niet uit de weg ging.
Na het neerslaan van de Praagse opstand in 1968 en het aanhalen van de teugels door de overheid, vroeg hij politiek asiel aan in Frankrijk en vestigde zich in Parijs. Door middel van zijn werk bleef hij het communistische Poolse regime echter op de hak nemen, onder meer in het internationaal gelauwerde drama De ambassadeur (1981).
Hij hekelde met name de fraseologie van de officiële propaganda en de ontkenning van sommige historische feiten. In 1968 protesteerde hij openlijk tegen de Sovjet-interventie in Tsjecho-Slowakije en tegen de staat van beleg in Polen in december 1981.
Na een tijdlang door Europa te hebben gezworven en ook nog een tijd lang in Mexico te hebben gewoond, keerde Mrożek in 1996 terug naar Polen, waar hij leefde en werkte in Krakau.
Vanaf 2002 leed hij aan afasie. Drie jaar lang kon hij niet praten en schrijven maar uiteindelijk was hij gedeeltelijk hersteld. Het gevecht met de ziekte beschreef hij in zijn autobiografie.
Hij overleed in 2013 te Nice op 83-jarige leeftijd.
Zijn belangrijkste werken zijn: De olifant (1956), De partij in Atomice (1959), Moniza Clavier (1967) en veel toneelstukken, o.a.: Een wonderbaarlijke nacht (1963), Karel, Striptease (1961), Slachthuis (1973), Tango (1964) en De ambassadeur (1982), Death of a colonel (1963), Emigrants (1974), Hunchback (1975), Love in Crimea (1993), The Reverends, Beautiful view (2000).
Zijn toneelstukken worden opgevoerd in vele landen over de hele wereld. Mrożek is ook de auteur van een tekeningenverzameling Poland in Pictures (1957) en Door de bril van Sławomir Mrożek (1968).
Sławomir Mrożek ontving vele eretitels en prijzen, zoals de Commander’s Cross with Star in de Orde van Polonia Restituta (1997), en de Medal for Merit to Culture Gloria Artis (2010).
Mrożeks verhalen (De olifant, 1964, herdruk 1980) en een aantal van diens toneelstukken (Een wonderbaarlijke nacht, Karel, Striptease, Slachthuis, Tango, De ambassadeur) werden ook in het Nederlands vertaald.
(bronnen: o.a. wikipedia en http://en.poland.gov.pl)
—
(geplaatst door Ł.K.)
Poolse literatuur 
