Jan Karski
Jan Kozielewski werd in 1914 in Łódz geboren, in 1942 nam hij de schuilnaam Karski aan.
Vanaf 1939 was hij als koerier werkzaam voor de Poolse ondergrondse en in 1943 wist hij te ontkomen naar Amerika,waar hij door president Roosevelt werd ontvangen. Toen de Gestapo achter zijn identiteit kwam, kon hij niet meer terug.
In New York schreef hij op een hotelkamer zijn Mijn bericht aan de wereld.
Het boek verscheen in 1944, dus nog tijdens de oorlog, in de Verenigde Staten. De uitgever maande Karski om anti-Russische uitlatingen te vermijden – een hoofdstuk over de rol van Stalin in de oorlog werd geschrapt.
Het boek was in Amerika een regelrechte sensatie, het verscheen in een oplage van 400.000 exemplaren.
Kort daarop kwamen Engelse, Zweedse, Noorse en Franse uitgaven op de markt.
Na de oorlog raakten de schrijver en zijn boek in vergetelheid, tijdens de Koude Oorlog stond het veelvuldig opgedeelde Polen totaal niet in de belangstelling. De eerste Poolstalige uitgave verscheen pas in 1999.
Dit is de eerste vertaling die in het Nederlands verschijnt (in vertaling van Olaf Brenninkmeijer) en ook in het Duits verschijnt het boek voor het eerst in 2011.
Jan Karski, 1994. foto van E. Thomas Wood, bron Wikimedia Commons.
Karski was tot aan zijn dood in 2000 hoogleraar politicologie aan de University of Georgetown in Washington, waar hij in 1968 ondermeer Bill Clinton als jonge student onderwees.
Israël kende Jan Karski het ereburgerschap toe, in de Tuin der Rechtvaardigen in Yad Vashem draagt een boom zijn naam. Karski is nooit meer teruggekeerd naar zijn vaderland Polen waarvan hij hartstochtelijk hield.
—
Deze tekst verscheen eerst op de website van Uitgeverij Cossee, de uitgever van de eerste Nederlandse vertaling van Mijn bericht aan de wereld (in vertaling van Olaf Brenninkmeijer).
Wij bedanken hartelijk Uitgeverij Cossee voor de toestemming voor de publicatie op poolseliteratuur.nl.
Koop of bestel het boek bij uw plaatselijke boekhandel of bestel via deze site.
Een fragment van Mijn bericht aan de wereld.
—
(geplaatst door Ł.K.)
Poolse literatuur 
